Poznajemy sporty motorowe: amerykańskie ściganie na okrągło - część pierwsza

To jest wpis, który miałem w planach już od dawna. Oczywiście w ramach serii Poznajemy sporty motorowe. Choć w trakcie pisania rozrósł się na tyle, że zdecydowałem się go podzielić na części. Jest to jeden z tych tematów, do których trzeba zbierać długo wiedzę i materiały, a na koniec i tak nie ma pewności czy się czegoś nie przekręciło. No ale uznałem, że w końcu wiem tyle, żeby móc spróbować go stworzyć. Chodzi o przewodnik po pojazdach ścigających się na amerykańskich torach owalnych. Od tego co spotkamy na małym, lokalnym owalu, po to co jeździ w zawodach znanych na całym świecie. Dziś cześć pierwsza opisująca auta z pełnymi nadwoziami i zakrytymi kołami. Mówi się na to "stock cars", czyli "samochody seryjne". W obecnych czasach, w najwyższych seriach to bardziej znaczy "Samochody które choć trochę wyglądają jak seryjne". Ale to sami zaraz zobaczycie. Zaczynamy!

Realia

W USA ściganie się po owalnych torach jest bardzo popularne. Praktycznie przy każdym większym mieście jest jakiś tor. A jak nie ma miasta, to nie szkodzi, tor też można wybudować i pośrodku niczego. I prawie zawsze znajdą się chętni do ścigania. Problem jest tylko taki, że większość z tych małych torów nie należy do żadnej większej organizacji. Przez co same sobie tworzą regulaminy określające jakie auta mogą się tam ścigać. Mimo wszystko jednak wszyscy starają się w miarę trzymać ogólnie uznanych klas samochodów.

Drugą kwestią, którą należy poruszyć na początku jest to, że część z tych torów ma luźną nawierzchnię, a część asfaltową. Co oczywiście wprowadza dodatkowe różnice w startujących tam autach.

Hornets/Mini Stocks

Cztery (czasami dopuszczone sześć) cylindry, przedni napęd, jak najtańsze, brak modyfikacji innych niż te wpływające na bezpieczeństwo (klatka, fotele kubełkowe, pasy szelkowe, bezpieczny zbiornik paliwa itd.). Zazwyczaj są to samochody klasy kompaktowej, co wymagane jest regulaminem określającym maksymalne wymiary auta. Jest to chyba najbardziej przystępny sposób na rozpoczęcie kariery w wyścigach po torach owalnych lub też po prostu jako weekendowa rozrywka. Szerszenie (bo tak tłumaczy się angielskie słowo "hornets") ścigają się zarówno na asfalcie, jak i na luźnej nawierzchni.

Przykładowy regulamin techniczny: 

https://www.gascityi69speedway.com/wp-content/uploads/2019/03/2019-Hornet-Compact-Rules-2.pdf

Street stock/Pure stock

Podobne w założeniach do Hornets, ale większe. Bierzemy pierwszy lepszy seryjny wóz, jakiś tani, ale z V8, a przynajmniej V6, wywalamy wszystko, montujemy wyposażenie zapewniające bezpieczeństwo i jedziemy. Modyfikacje: surowo zabronione. Reszta zależna od wymagań danego toru. Przykładowo organizator może zażądać by auta miały określony minimalny rozstaw osi, wymiary. Zazwyczaj amerykanie do tej klasy wybierają auta tylnonapędowe (często jest to też wymóg regulaminowy), ale w ostatnich latach, zdarzają się samochody FWD ze względu na ich dostępność. Bardzo częste jest wymaganie, by samochody były produkcji amerykańskiej.

Przykładowe wymagania dla tej klasy można znaleźć tutaj:

 https://drttrakracing.com/rules/street-stock-rules/

Warto zwrócić uwagę, że są one bardzo dokładne by uniemożliwić wyścig zbrojeń znany choćby z naszych lokalnych zawodów amatorskich. W USA zabronione w tej klasie jest nawet regulowane zawieszenie. Hamulce mają być seryjne. Jest podana minimalna waga dla każdego auta, mierzona po wyścigu. Silnik ma być seryjny (choć ciekawe jak to kontrolują bez demontażu każdego przed zawodami) Wszelkie elektroniczne wspomagacze typu kontrola trakcji są zabronione. Dozwolony jest tylko jeden model opon, jednego producenta. Auta ścigają się zarówno na asfalcie, jak i na luźnej nawierzchni.

Super stock

Ogólnie jest dość podobnie jak w przypadku street stock, ale tutaj możemy sobie pozwolić na modyfikacje silnika, zawieszenia i hamulców. Auta tej klasy zazwyczaj mają już okolice 500 KM. Tutaj już zazwyczaj mamy wymaganie by było V8 i RWD. Wszystkie dozwolone modyfikacje i odstępstwa od seryjnych rozwiązań są ściśle określone regulaminem danej serii/toru. Jeśli coś może być przerobione, to w wytycznych znajdziemy dokładnie co i w jaki sposób. Np. maksymalne czasy otwarcia zaworów, z czego mają być wykonane tłoki. 

Przykładowe wymagania dla tej klasy można znaleźć tutaj:

https://www.lvms.com/documents/2016_super_stock_rules.pdf

Late models

Teoretycznie miała to być seria dla aut, które już wyszły z produkcji (stąd nazwa late models) - służąca temu by używane w najwyższych seriach auta, po zmianie przez producenta modelu na nowszy mogły jeszcze znaleźć zastosowanie wśród zespołów dysponującym niższym budżetem. I tak kiedyś było. A obecnie to mamy tu już pojazdy od podstaw zbudowane do ścigania. Tutaj mamy już ramy przestrzenne, laminatowe nadwozia i silniki V8 typu "crate engine" dysponujące mocą około 650 KM. Czyli zamawiane u producenta w tej samej dla wszystkich specyfikacji, gotowe do montażu w aucie bez otwierania. "Crate" to po angielsku "skrzynia" - czyli zamawiamy, przywożą nam skrzynię, z której wyjmujemy silnik i montujemy go do auta. A że samo auto waży okolice tony (2300 funtów, zależne od regulaminu danej serii), to osiągi są już potężne.

Samochody te zazwyczaj nawet nie udają, że mają coś wspólnego z seryjnymi. Przykładowy regulamin techniczny dostępny jest tutaj:

https://www.imca.com/wp-content/uploads/2020/05/2020-Late-Model-Rules-2.pdf

Oczywiście jest bardzo szczegółowy i określa dokładnie wymiary auta, dozwolone materiały  i rozmieszczenie poszczególnych elementów. Wszystko po to, by zapewnić jak najbardziej wyrównaną rywalizację.

Late Models na torach zarówno asfaltowych jak i tych o luźnej nawierzchni. Przy czym w przypadku tych drugich, nadwozia maja kształt klina, bo taka aerodynamika lepiej sprawdza się podczas jazdy w poślizgu:

Asfaltowe Late Models przypominają zaś bardziej auta NASCAR:

Zazwyczaj są to najszybsze auta ścigające się w lokalnych zawodach. No chyba, że organizator dopuści:

Super Late Models

To samo co wyżej, tylko z dozwolonymi modyfikacjami silnika. Oczywiście ściśle określonymi regulaminami Tutaj już mamy silniki całkiem bliskie temu, co stosuje się w NASCAR, a także mocniejsze! Czyli zdarzają się serie dopuszczające V8 kręcące się do 9000 obrotów na minutę i osiągające maksymalną moc około 850 KM. 

Z zewnątrz te samochody są bardzo podobne do zwykłych Late Models. Zarówno w wariancie asfaltowym jak i tym na luźne nawierzchnie:

Przykładowy regulamin możemy znaleźć tutaj:

https://www.lvms.com/documents/2018-super-late-model-rules2.pdf

ARCA

ARCA powstało jako konkurencja dla NASCAR. Jako że NASCAR bazowało głównie w południowych stanach USA, to powstała w roku 1953 ARCA skupiła się głównie na północnych stanach. Obecnie jest to seria stanowiąca jeden z ostatnich kroków przed wejściem do którejś z serii NASCAR. W użyciu są samochody w specyfikacji pucharowych aut NASCAR czwartej generacji (w NASCAR obecnie mamy szóstą generację pojazdów). Jednak często dostają one naklejki "uaktualniające" je do obecnie używanych modeli samochodów. Przykładem może być ta Toyota Camry:

 

Silnik jest jeden dla wszystkich i nazywa się ARCA Ilmor 396. Opracowała go brytyjska firma Ilmor na bazie jednostek serii LS. Jest to V8 o pojemności 6,5 litra, zasilane poprzez wtrysk paliwa Holley. Moc maksymalna to 700 KM, a maksymalny moment obrotowy wynosi 678 Nm. Do tego jest czterobiegowa manualna skrzynia biegów. Auta składają się z ramy przestrzennej na którą nałożone jest laminatowe nadwozie.

Jest to pierwsza z opisywanych dziś serii, która ma zasięg ogólnokrajowy. Dlatego jej regulacje są identyczne dla wszystkich torów na których odbywają się wyścigi. Wytyczne można znaleźć tutaj:

https://www.arcaracing.com/competitor-site/

Samochody ARCA ścigają się głównie po torach asfaltowych, ale zdarza się im także wystąpić na luźnej nawierzchni. Typowo wyścigi ARCA mają od 100 do 200 mil dystansu.

NASCAR Trucks

Ogólnokrajowa seria NASCAR dla pickupów. Tak, w kraju w którym ten typ nadwozia jest popularny, musiało takie coś powstać. Aż dziwne, że seria ta ruszyła dopiero w 1996 roku.

Jest to pierwsza z opisywanych dziś serii, w której pojawia się wsparcie producentów. Konkretnie są to Ford (model F150), Toyota (model Tundra) i Chevrolet (model Silverado). Oczywiście te pojazdy tylko naklejkami imitującymi światła i wloty powietrza przypominają swoje drogowe odpowiedniki. Pod nadwoziami znajdują się oczywiście ramy przestrzenne zbudowane od podstaw do ścigania. Auta napędzane są silnikami V8 o pojemności 5,86 litra i maksymalnej mocy 650-700 KM. Silniki zasilane są gaźnikami. Na najdłuższych, 2,5 milowych torach typu superspeedway (Daytona i Talladega) stosowana jest zwężka w układzie dolotowym ograniczająca moc do około 450 KM. Skrzynia 4-biegowa, manualna. Waga 1451 kg, rozstaw osi 2845 mm (112 cale).

Ze względu na słabą aerodynamikę tych nadwozi, walka na torze jest bardzo zacięta - łatwo jest podążać zderzak w zderzak, a nawet jeśli coś się trochę wegnie to w sumie nie ma wielkiego wpływu na prędkość. Pickupy pokonują zazwyczaj od 150 do 200 mil podczas jednego wyścigu. 

Auta jeżdżą obecnie na torach o nawierzchni asfaltowej. Zarówno owalnych jak i krętych (zwanych "road courses" czyli "tory drogowe"). Poza owalami dopuszczona jest jazda w deszczu. Choc w przeszłości zdarzało im się wystąpić na luźnej nawierzchni. W zdecydowanej większości wyścigi odbywają się w ramach wspólnych weekendów z Xfinity i Cup Series (o nich zaraz). Pickupy jeżdżą wtedy w sobotę. 

A kto jeździ w tej serii? Albo tzw. młode talenty dla których to jest pierwszy kontakt z najwyższymi formami wyścigów aut typu "stock cars". Czasem są to kierowcy, którzy normalnie jeżdżą w Xfinity i Cup Series i chcą treningowo (aby np lepiej poznać dany tor) pojechać dodatkowy wyścig. Czasem są to kierowcy, dla których zabrakło miejsca w pozostałych seriach, a czasem tacy, którzy już skończyli jazdę w najwyższej serii i zamiast przechodzić na emeryturę, wolą jeździć krótsze wyścigi. A są też tacy, którzy po prostu lubią jeżdżenie pickupami i nie zamierzają ścigać się nigdzie indziej. 

Zaś jako ciekawostkę podam, że do 2017 roku pickupy miały też jeden wyścig na luźnej nawierzchni, na torze Eldora Motor Speedway:

NASCAR Xfinity Series

Teraz to się nazywa Xfinity, wcześniej było Busch Series, Nationwide Series, zależy kto sponsoruje serię. W każdym razie dla wielu jest to ostatni krok przed awansem do Cup Series. Auta mają nadwozia typu coupe na ramie przestrzennej i gaźnikowe silniki wolnossące V8 o pojemności 5,86 litra i mocy 650-700 KM (bądź 450 KM w wersji na superspeedwaye). Minimalna waga również wynosi 1451 kg. Rozstaw osi to 2794 mm (110 cali). Jak widać, bazowo auta są bardzo podobne Truck Series, ale ze względu na lepszą aerodynamikę są znacznie szybsze. 

Auta te ścigają się tylko na torach asfaltowych. Tak jak w przypadku Truck Series, zawody najczęściej są rozgrywane w ramach wspólnych weekendów wyścigowych z pozostałymi seriami NASCAR. Czyli także, oprócz owali, mamy tory drogowe i możliwość jazdy na nich w deszczu.

Podobnie jak w przypadku serii dla pickupów, tutaj również jest spora różnorodność kierowców. Od tych, którzy przeszli wszystkie niższe serie i starty w Xfinity są dla nich ostatnim sprawdzianem przed najwyższą serią, po takich, którzy traktują to jako rozrywkę na wyścigowej "emeryturze". Znane są też przypadki, gdy jeden kierowca startuje w trzech seriach podczas jednego weekendu. W 2010 i 2017 Kyle Busch, jako jedyny kierowca w historii zdołał wygrać wszystkie trzy wyścigi podczas takiego weekendu.

Obecnie w tej serii wystawiane są następujące auta: Toyota Supra, Chevrolet Camaro i Ford Mustang.

NASCAR Cup Series

No i w końcu najwyższa seria, czyli pucharowa ("cup" to po angielsku "puchar"). Jeśli chodzi o auta mające przypominać seryjne to to jest szczyt - największe budżety, najbardziej zacięta rywalizacja i najdłuższe wyścigi. Od 400 do 500 mil. Plus coroczny wyścig Coca-Cola 600 (wcześniej World 600), mający zgodnie z nazwą 600 mil. 

Auta również napędzane są wolnossącymi silnikami V8 o pojemności 5,86 litra. Tym razem jednak zamiast gaźników, używany jest wtrysk paliwa (od 2012 roku). Tu maksymalna moc wynosi około 750 KM na torach o długości okrążenia poniżej 1 mili. Zaś na dłuższych jest ograniczana zależnie od toru. Na superspeedwayach moze wynosić "tylko" 550 KM. Ten przepis obowiązuje dopiero od 2019 roku. Wcześniej, tak jak w niższych seriach, moc była ograniczana wyłącznie na superspeedwayach.  Ogólnie bez restrykcji, silnik w pucharowym aucie NASCAR osiagać może około 900 KM. Skrzynia biegów, tak jak w niższych seriach jest 4-biegowa, manualna. Auta ważą również 1451 kg, zaś rozstaw osi to 2794 mm (110 cali). 

Od dawna auta pucharowej serii ścigaja się tylko po torach asfaltowych - owalnych i krętych. I tak samo jak w przypadku pozostałych trzech głównych serii, jazda w deszczu możliwa jest tylko na tych ostatnich. Owale oczywiście stanowią zdecydowaną większość.

Obecnie w tej serii wystawiane są następujące auta: Toyota Camry, Chevrolet Camaro i Ford Mustang.

Podsumowanie części pierwszej

No i tak to wygląda jeśli chodzi o auta przypominające seryjne. Oczywiście o każdej z wymienionych kategorii można powiedzieć znacznie więcej i prawdopodobnie pojawią się w przyszłości wpisy obszerniej opisujące poszczególne klasy. Ale celem tutaj było zrobienie takeigo przeglądu dającego Wam pojecie jak wyglądają amerykańskie wyścigi po owalach. I mam nadzieję, że uda mi sie Was zainteresować nieco światem jeżdżenia w kółko - uwierzcie mi, to zdecydowanie ciekawsze niż się początkowo wydaje!

Zdjęcie z gratem bez związku z tematem

A tym razem zamiast grata bez związku z tematem będzie łądne Camaro nawiązujace do amerykańskości wpisu: